'لئون پانتا' وزیر دفاع امریكا، با آغاز سفری هفت روزه ( از 30 می تا 6 ژوئن برابر با 10 تا 17 خرداد) به كشورهای آسیایی ویتنام، سنگاپور، فیلیپین و هند برخی از ابعاد استراتژی جدید نظامی این كشور را اعلام كرد. استراتژی جدید نظامی امریكا در ماه ژانویه (دی 1390) اعلام شد اما جزییات آن به صراحت اعلام نشده بود. بر خلاف دیگر راهبردهای امریكا كه هر گاه در گذشته اعلام می شد سند آن نیز به سرعت توسط این كشور و از طریق سایت رسمی دولت اعلام می شد، در ماه ژانویه امریكایی ها تنها به اعلام عنوان ' یك استراتژی جدید نظامی' بسنده كردند و اكنون با گذشت پنج ماه پانتا ضمن انجام سفر به كشورهای آسیایی برخی از ابعاد این استراتژی را مطرح كرد.

معمولا برنامه ها یا به عبارت بهتر استراتژی و راهبرد هر دولت از یك مجموعه (Package) اهداف، ابزارها و روش ها تشكیل می شود. به عبارتی در استراتژی هر دولت تلاش می شود تا با بكارگیری برخی از ابزارها از كانال برخی روش ها ( كه تاكتیك خوانده می شود) به اهداف مورد نظر دست یافت. در امریكا اهداف را می توان با اصول برابر دانست یعنی دست یافتن به اهداف تعیین شده، توسط هر دولتی پیگیری می شود و اصل اساسی برای هر دولت منافع ملی امریكاست . گاهی برخی از موسسات در امریكا هم چنین كاركردی دارند. برای مثال اكنون 'موسسه پانتا' كه كار اصلی خود را فعالیت در حوزه سیاست عمومی می داند هدف خود را ارتقای منافع ملی به دور از گرایش های حزبی ذكر كرده است. منافع ملی امریكا را همانطور كه اندیشمندان امریكایی بیان كرده اند می توان با كسب، حفظ و افزایش قدرت توضیح داد. ابزارهای اصلی این استراتژی قدرت نظامی، اقتصادی و فرهنگی است. روش استراتژی امریكا در قالب 'مشی هوشمند' است كه در این استراتژی جدید نظامی مشی سخت آن به نمایش گذاشته شده است.

* ابعاد استراتژی جدید نظامی

--------------------------------

در دولت اوباما یك مجموعه افكار یا برآیندی از آینده بوجود آمده است كه این استراتژی نظامی تكمیل كننده برآوردهای استراتژیك 'هیلاری كلینتون' وزیر خارجه دولت اوباماست . به نوشته شماره اخیر مجله فارین پالیسی كلینتون معتقد است آینده دنیا در منطقه آسیا – پاسیفیك رقم می خورد. خانم كلینتون بهتر از هر وزیر دیگری می تواند با وزارت دفاع تعامل داشته باشد زیرا سابقه اجرایی وی در این وزارتخانه سبب شده با دغدغه ها، توانایی ها و موانعی كه در برابر وزیر دفاع قرار دارد تعامل سازنده ای داشته باشد به عبارتی بتواند اهداف وزارت خارجه را با اهداف و ابزارهای وزارت دفاع منطبق سازد. سندی كه كلینتون در اسفند 1389 زیر عنوان 'رهبری از طریق قدرت غیرنظامی' كه در برگیرنده تهدیدات جهانی علیه آمریكا با رویكرد دیپلماسی عمومی، قدرت مدنی، و توسعه بود ارایه كرد در این رابطه قابل تفسیر است. اكنون پانتا در وزارت دفاع به دنبال تحقق ابعاد نظامی مجموعه افكاری است كه اوباما سكان آن را در دست دارد.

بر اساس این استراتژی نظامی، واشنگتن در انطباق با رویكرد كلینتون سعی می كند بخش عمده ای از سیاست خارجی خود را بر آسیا متمركز كند. امریكا می خواهد 60 درصد كشتی های جنگی خود را تا سال 2020 به منطقه آسیا – پاسیفیك اعزام كند. وزیر دفاع آمریكا با اظهار این نكته كه آمریكا طی سالهای آینده اكثر كشتی‌های جنگی خود را به این منطقه منتقل كرده و شش ناوبر جنگی خود را در منطقه نگاه خواهد داشت، برای اولین بار جزییاتی از راهبرد جدید نظامی آمریكا را آشكار كرد. پانتا در نشست سالانه امنیتی در سنگاپور ضمن آنكه تهدید آمیز بودن این استراتژی برای چین به عنوان یك قدرت در حال ظهور را رد كرد اما اختلاف در مورد دریای چین جنوبی را یادآوری كرد. با چرخش استراتژی نظامی آمریكا به سمت آسیا و اقیانوسیه، مقامات نظامی و دیپلماتیك فیلیپین و آمریكا هفته گذشته اولین دور از مذاكرات خود را برگزار كردند. اتحاد فیلیپین و آمریكا در بحبوحه تنش بین مانیل و پكن بر سر ادعاهای ارضی دو طرف در دریای چین جنوبی در حال تقویت شدن است.

سوالی كه در اینجا مطرح می شود آنست كه پس از گذشت یك دهه از پیگیری سیاست های نظامی در عراق و افغانستان اكنون كه امریكا جنگ در عراق را پایان داده است و به دنبال فیصله دادن جنگ در افغانستان است، بدنبال چیست؟ پاسخ این سوال را باید در اهداف و ساختار داخلی امریكا جست. هدف امریكا كسب، حفظ و افزایش قدرت است و ظهور هر قدرت جدیدی كه محدود یا محصور كننده قدرت امریكا باشد در تضاد با اهداف این كشور قرار می گیرد لذا امریكا می خواهد در برابر ظهور هر قدرتی كه با اهدافش ناسازگار است بایستد. هر چند پانتا در نشست امنیتی اعلام كرد كه امریكا و چین به این برداشت رسیده اند كه مجبور به ارتقای همكاری و رشد روابط نظامی با یكدیگرند و این امر از نظر وی نتیجه بلوغ در روابط دو كشور است اما برداشت امریكایی ها آنست كه هیچ قدرتی حتی اتحادیه اروپا به اندازه چین برای امریكا تهدید كننده نیست. از آنجایی كه بودجه نظامی چین در سال جاری میلادی جهشی 11 درصدی داشته برنامه های نظامی پكن یكی از مولفه های تهدید محسوس، اصلی و درجه اول است. به همین دلیل امریكا با مخالفان چین همكاری می كند و در هر نزاع بین چین و دیگر كشورها، در كنار كشوری می ایستد و از آن حمایت می كند كه در برابر چین قرار می گیرد. به همین دلیل چینی ها امسال نسبت به كنفرانس امنیت سنگاپور با بی اعتنایی برخورد كردند. سال گذشته 'لیانگ كوانگ لی' (Liang Guang lie) وزیر خارجه چین، در این كنفرانس امنیتی شركت و با رابرت گیتس وزیر دفاع سابق امریكا دیدار كرد. اما امسال حضور معاون دانشكده علوم نظامی چین به عنوان نماینده پكن پیام خاصی برای امریكایی ها دارد، پیامی كه معنای خوشی را منتقل نمی كند. تبدیل شدن چین به یك تهدید برای امریكا را باید در گزارش منابع رسمی واشنگتن مشاهده كرد. در گزارش جدیدی كه به سفارش كمیسیون امور اقتصادی، امنیتی چین-آمریكا در كنگره ایالات متحده تهیه شده ادعا شده كه ارتش چین بر مقابله اطلاعاتی و سایبری در فضای اینترنت تمركز ویژه ای دارد. این گزارش ضمن آنكه از پیشرفت های جدید چین در زمینه سخت افزارهای رایانه ای و تولید تجهیزات مخابراتی پیشرفته خبر می دهد پكن را یك تهدید سایبری برای امریكا می داند.

مخالف اصلی این استراتژی كشور چین است. چینی ها معتقدند كه این استراتژی در نهایت منجر به محصور شدن چین و از بین رفتن ادعاهای سرزمینی این كشور خواهد شد. امریكایی ها تنها در سال گذشته میلادی 172 مانور مشترك با كشورهای آسیا – پاسیفیك برگزار كرده اند و هیچ یك از این مانورها در همكاری با چین نبوده بلكه عمده این مانور ها با مخالفان این كشور برگزار شد. ناوگان امریكا 282 فروند كشتی در اختیار داشت اما قرار است تا دو سال آینده تعداد این كشتی ها به 276 كاهش یابد و بر اساس این استراتژی تا سی سال آینده به 300 كشتی افزایش یابد. همچنان محاسبات مالی و اقتصادی موانعی است كه به نظر می رسد می تواند در این اهداف انعطاف ایجاد كند یعنی در رشد تعداد كشتی ها درصد بسیار بالایی از 'اما و شاید' وجود دارد.

در منطقه آسیا – پاسیفیك امریكا قرارداد همكاری نظامی با كشورهای فیلیپین، كره جنوبی، ژاپن، تایلند و استرالیا امضا كرده و با كشورهایی همچون هند، سنگاپور، اندونزی و دیگر كشورها مشاركت نظامی دارد. پانتا ضمن توجه به این همكاری ها بر تعهد واشنگتن در قبال منطقه آسیا – پاسیفیك تاكید كرد. وی همچنین اظهار داشت كه واشنگتن به دنبال افزایش تعداد مانور های نظامی دو جانبه با كشورهای آسیا- پاسیفیك است. هسته اصلی در این استراتژی دستیابی به بنادر كشورهای پاسیفیك است.

در ماه ژانویه سال 2012 تنها نكته ای كه درباره استراتژی نظامی امریكا اعلام شد این بود كه این كشور به دنبال كاهش تعداد نیروها، منعطف سازی و استفاده از نیروهای قوی و توانا است. در این رابطه چرخشی كردن حضور نیروهای امریكایی در كشورهای منطقه پاسیفیك می تواند به این نیاز پاسخ دهد. زیرا امریكا از یك سو برای ساخت پایگاههای نظامی هزینه ای نمی پردازد و از سوی دیگر با اعتراض مردم كشورهایی كه نیروهای امریكایی در آن هستند مواجه نمی شود زیرا حضور خود را موقتی نشان می دهد. سال گذشته حدود 200 تفنگدار دریایی آمریكایی در منطقه 'داروین' در استرالیا مستقر شدند تا به مدت شش ماه به جای نظامیان استرالیایی در این منطقه فعالیت كنند. ناو جنگی 'یو‌اس‌اس فریدام' نیز قرار است در چارچوب عملیات مشاركت دوره‌ای خود، بهار آینده به مدت10 ماه در سنگاپور حضور پیدا كند. از سوی دیگر، آمریكا و ژاپن موافقت كردند حدود 9هزار تفنگدار دریایی آمریكا در اوكیناوا مستقر شوند.

پانتا هدف از همكاری نظامی با كشورهای این منطقه را افزایش توان آنها جهت دفاع بهتر از خود می داند. از نظر وی 'آ سه آن' می تواند به چارچوبی تبدیل شود كه كشورها از طریق آن می توانند ضمن بهره برداری از حقوق دریایی خود مشكلات و نزاع های خود را برطرف كنند. در این جمله هدف مستقیم پانتا چین است زیرا فیلیپین و ویتنام علاوه بر آنكه عضو آسه آن هستند اختلافات ارضی با چین دارند. از نظر پانتا همكاری با ویتنام می تواند در ارتقای آزادی ناوگان های دریایی موثر باشد؛ موضوعی كه چین نمی خواهد در قبال آن عقب نشینی كند.

* هند قوی ترین متحد نظامی امریكا در آسیا

-----------------------------------------------

بر اساس چند مولفه هند قوی ترین و بهترین متحد نظامی امریكاست . مولفه اول تعداد نیروهای نظامی هند است. یك متحد نظامی مطلوب برای امریكا، متحدی است كه بتواند به لحاظ نیروی انسانی و پرسنل نظامی جایگاه ویژه ای داشته باشد و هند این ویژگی را به لحاظ ذاتی داراست . تعداد كل نیروهای مسلح هند 300/773/3 نفر ( جایگاه اول جهانی ) نیروهای فعال 000/414/1 نفر (جایگاه سوم جهانی) و شبه نظامیان آن 700/089/1 نفر هستند . هند ششمین نیروی دریایی و چهارمین نیروی هوایی بزرگ دنیاست .

مولفه دوم حجم، سطح و میزان خرید تسلیحات است. هند حجم بالایی از تولید ناخالص داخلی خود را (بین 8/2 تا 3 درصد) به بودجه های نظامی اختصاص می دهد. موسسه بین‌المللی صلح استكهلم در تازه‌ترین گزارش خود، هند را بزرگترین خریدار سلاح در جهان معرفی كرده است. هند از كشورهایی است كه هم در سلاح های متعارف و هم در سلاح های نامتعارف حرفی برای گفتن دارد. علاوه بر آنكه گفته می شود كه در سال گذشته هند در خرید تسلیحات متعارف جایگاه نخست در دنیا را به خود اختصاص داده است؛ این كشور در تسلیحات هسته ای نیز توان ویژه ای دارد. موشك هایی كه هند با نام 'آگنی' آزمایش می كند علاوه بر آنكه دارای برد متوسط و طولانی هستند قابلیت حمل كلاهك هسته ای را دارند.

مولفه نهایی آنست كه هند ضمن آنكه اهداف موازی با امریكا در تقویت توان نظامی خود دارد بیشترین تضاد را با چین و پاكستان به عنوان دو كشور همسایه دارد. تضاد هند با چین تامین كننده همان رویكردی است كه امریكا به دنبال آن است. همه این عوامل امریكا و هند را تحریك به همكاری مضاعف در عرصه های گوناگون به خصوص عرصه نظامی می كند. در عرصه نظامی هرگونه همكاری هند و امریكا كه منجر به ارتقای توان هند گردد علاوه بر آنكه تامین كننده منابع مالی امریكا خواهد بود دغدغه امریكا و هند در برابر چین را مرتفع می سازد. بنابراین مولفه های ذكر شده می تواند جایگاه ویژه ای برای هند در محاسبات نظامی جدید امریكا ایجاد كند.

تحقیق**م.پ**1358